Peter Đại Đế (1672-1725), tên đầy đủ là Pyotr Alekseevich Romanov, là một trong những nhân vật vĩ đại và có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lịch sử nước Nga. Ông trị vì từ năm 1682 đến khi qua đời năm 1725, và được biết đến như người đã đưa nước Nga từ một quốc gia phong kiến lạc hậu trở thành một cường quốc châu Âu hiện đại.
Ngay từ khi còn trẻ, Peter đã thể hiện tư duy cải cách mạnh mẽ và khao khát học hỏi phương Tây. Ông từng bí mật sang châu Âu để học nghề, quan sát kỹ thuật quân sự, đóng tàu và mô hình quản trị. Sau khi trở về Nga, Peter bắt đầu một loạt cải cách sâu rộng: cải tổ quân đội, xây dựng hải quân, hiện đại hóa nền kinh tế và bộ máy hành chính, đồng thời cải cách giáo dục và văn hóa.
Một trong những thành tựu lớn nhất của ông là việc xây dựng thành phố St. Petersburg vào năm 1703 - nơi sau này trở thành thủ đô của Nga trong gần 200 năm và biểu tượng cho khát vọng hướng Tây của quốc gia. Dưới thời ông, nước Nga không chỉ mở rộng lãnh thổ mà còn gia tăng đáng kể ảnh hưởng tại châu Âu.
Peter Đại Đế được người đời ca ngợi không chỉ vì tài năng chính trị và quân sự mà còn bởi tầm nhìn vượt thời đại. Dù nhiều chính sách của ông gây tranh cãi và hà khắc, di sản mà ông để lại đã đặt nền móng cho nước Nga hiện đại. Ông xứng đáng được ghi nhớ như một trong những nhà lãnh đạo kiệt xuất nhất trong lịch sử thế giới.
Trong cuốn sách Peter Đại đế - Sự trỗi dậy của Đế quốc Nga, Robert K. Massie không chỉ kể câu chuyện về một vị vua, mà còn mở ra một cánh cửa bước vào thời đại đầy biến chuyển của châu Âu cận đại (thế kỷ XVII-XVIII). Đây là tác phẩm kết hợp tuyệt vời giữa sự nghiên cứu lịch sử công phu và nghệ thuật kể chuyện đậm chất sử thi, khiến cuộc đời của Sa hoàng Peter I (1672-1725) của nước Nga hiện lên không chỉ rõ nét mà còn đầy chiều sâu nhân văn.
Ngay từ những chương đầu, người đọc đã bị cuốn vào những năm tháng tuổi thơ của Peter - một thời niên thiếu bị bao vây bởi tình trạng bạo lực đẫm máu và mâu thuẫn quyền lực trong chốn cung đình. Chính môi trường đó đã hình thành nên một cá tính quyết liệt, đầy bản lĩnh cho vị sa hoàng vĩ đại và từ đó, ông không ngừng vươn mình ra thế giới. Không chỉ học hỏi từ châu Âu, Peter còn trực tiếp dấn thân thực hành: ông tự học nghề đóng tàu, nghiên cứu y học, mỹ thuật và kỹ thuật in ấn - những việc hiếm thấy ở một hoàng đế.
Dù viết về một vị đại đế nhưng tác giả Massie không lý tưởng hóa Peter mà miêu tả ông như một con người phức hợp - vừa là nhà cải cách vĩ đại, vừa là nhà độc tài không ngại sử dụng bạo lực. Ông có thể xử tử hàng nghìn người trong cuộc nổi loạn, thậm chí đẩy con trai mình đến cái chết. Thế nhưng, cũng chính ông là người đã mở rộng cánh cửa nước Nga ra thế giới, đưa quốc gia rộng lớn này thoát khỏi lạc hậu và đặt nền móng cho một đế quốc hiện đại kéo dài hàng thế kỷ.
Sự trỗi dậy của Đế quốc Nga giành được giải thưởng Pulitzer năm 1981 cho thể loại tiểu sử và tự truyện. Đây thực sự là một cuốn sách kinh điển cho bất kỳ ai yêu thích lịch sử thế giới, đặc biệt là giai đoạn cận đại.
