Ngày 4/7, ông Nguyễn Văn Nhuận, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Khánh Hòa cho biết, đơn vị lên phương án lập hồ sơ, thủ tục trình cấp thẩm quyền để cải tạo, trùng tu khu biệt thự cổ Cầu Đá hơn 100 năm tuổi trong di tích lầu Bảo Đại, phường Vĩnh Nguyên.
Theo ông Nhuận, các hiện vật cũng như khu biệt thự được doanh nghiệp hoàn tất thủ tục bàn giao cho Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh. Tuy nhiên, các biệt thự lâu năm đã xuống cấp, hư hỏng.
Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh sẽ khảo sát, mời chuyên gia đánh giá, dự toán kinh phí đầu tư, tôn tạo để trình HĐND tỉnh phê duyệt. Sau khi được thông qua về chủ trương, kinh phí, Sở sẽ thực hiện trùng tu, cải tạo khu vực này và mở cửa đón du khách vào tham quan.
Động thái này được đưa ra khi mới đây, khu biệt thự Cầu Đá với 5 căn nhà cổ gồm: Xương Rồng, Bông Sứ, Bông Giấy, Phượng Vĩ và Cây Bàng, nằm trên núi Cảnh Long, được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh.
Khu biệt thự lầu Bảo Đại được người Pháp xây năm 1923, làm nơi ở cho các nhà hải dương học. Từ năm 1940 đến 1945, Hoàng đế Bảo Ðại thường tới đây nghỉ dưỡng nên khu này mang tên vị vua cuối cùng của Việt Nam.
Tháng 10/1995, các tòa nhà được công nhận Di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh.
Những biệt thự này gần trung tâm thành phố, nằm trên núi Cảnh Long có hướng nhô ra vịnh Nha Trang. Trước đây, có nhiều du khách tới chiêm ngưỡng kiến trúc của toà nhà. Tuy nhiên, nhiều năm qua, nơi này hạn chế người vào vì địa phương giao khu đất cho doanh nghiệp làm dự án.
Cụ thể hơn, tháng 8/2013, UBND tỉnh Khánh Hòa cấp giấy chứng nhận đầu tư, ban hành quyết định phê duyệt quy hoạch chi tiết, điều chỉnh cục bộ quy hoạch sử dụng đất khu di tích lầu Bảo Đại. Tỉnh có quyết định giao hơn 13 ha đất (bao gồm 5 biệt thự cổ, đất di tích lầu Bảo Đại và núi Cảnh Long cùng mặt biển) cho Công ty Khánh Hà thực hiện dự án kinh doanh Bảo Đại resort Nha Trang.
Mục tiêu dự án là xây dựng nơi này thành khu biệt thự, khách sạn 5 sao, khách sạn và biệt thự cho thuê dài hạn hoặc bán. Còn 5 biệt thự cổ trên cũng thuộc sở hữu của dự án Bảo Đại resort Nha Trang và doanh nghiệp sẽ cải tạo để cho thuê, phục vụ kinh doanh du lịch.
Nhiều năm qua, dự án chậm tiến độ. Bên trong vẫn dang dở, một số công trình xây được phần thô rồi dừng thi công. Ngoài ra, quá trình triển khai xảy ra vi phạm, bị cơ quan chức năng xử phạt và đình chỉ thi công từ năm 2017 đến nay.
Đến năm 2023, tỉnh Khánh Hòa tiếp nhận 5 biệt thự trong khu di tích để lên phương án quản lý bảo tồn do doanh nghiệp trả lại. UBND tỉnh giao Sở Văn hóa và Thể thao chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan nghiên cứu, tham mưu tỉnh việc bàn giao các hiện vật, di vật tại 5 căn biệt thự trên cho Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh quản lý, đảm bảo theo đúng trình tự, thủ tục.
